W 2017 roku rynek zamówień publicznych wart był w Polsce 163,2 mld zł. W 2018 roku wartość rynku przetargów wzrosła o 23 % i wyniosła 202, 1 mld zł. W okresie od stycznia do końca października 2019 roku w Biuletynie Informacji Publicznej opublikowano ponad 99 000 ogłoszeń o zamówieniach publicznych. Oznacza to, że w kończącym się roku 2019, podobnie jak w poprzednich latach wartość udzielonych zamówień będzie najpewniej wyższa niż w roku poprzedzającym.
Jaki z tego wniosek ? Wielu polskich przedsiębiorców pozyskuje kluczowe z punktu widzenia ich działalności kontrakty właśnie na rynku zamówień publicznych. Skuteczne pozyskiwanie zamówień na rynku zamówień publicznych wymagana nie tylko oferowania wysokiej jakości dostaw, usług lub robót budowlanych za konkurencyjne wynagrodzenie. Każdy kto choć raz złożył ofertę w postępowaniu o udzielenie zamówienia wie, że aby do sukcesu w przetargu niezbędne jest także spełnienie szeregu wymogów formalno – prawnych określonych w ustawie prawo zamówień publicznych.
Ustawa prawa zamówień publicznych została w Polsce przyjęta w 2004 roku. Od tamtej pory była wielokrotnie nowelizowana. Ostatnia większą nowelizacji przeprowadzona została w 2016 roku. Cel każdej następnej nowelizacji był ten sam – uproszczenie procedur przetargowych. Założenie ustawodawcy nie zostało jednak zrealizowane w praktyce. Z każdą kolejną zmianą ustawa prawo zamówień publicznych staje się coraz dłuższa, a wykonawcy wskazują na coraz to nowe wymogi formalne, które muszą zostać przez niech spełnione.
Przedsiębiorców startujących w przetargach można podzielić na dwie główne grupy. Pierwsza do grupa to duże podmioty (najczęściej spółki kapitałowe) oraz podmioty startujące w przetargach na dużą skale. Ci wykonawcy mają najczęściej dostęp do służb prawnych, a co za tym idzie unikają błędów formalnych związanych z uczestnictwem w postepowaniu o udzielenie zamówienia publicznego. Druga grupa to wykonawcy będący mniejszymi podmiotami oraz przedsiębiorcy, którzy na co dzień nie składają ofert w przetargach. Wykonawcy należący do drugiej z wyróżnionych przez nas kategorii często nie są świadomi uwarunkowań pranych związanych z uczestnictwem w przetargu, a w konsekwencji częściej popełniają błędy w tym zakresie.
Błędów formalnych można jednak uniknąć. W pierwszej kolejności należy dokładnie zapoznać się z przygotowaną przez zamawiającego specyfikacja istotnych warunków zamówienia (siwz). Siwz publikowane przez różnych zamawiających są podobne do siebie tylko z pozoru. W praktyce diabeł tkwi w szczegółach, a dokładne zapoznanie się z tym dokumentem pozwala uniknąć problemów na dalszym etapie przetargu. Sama siwz to jednak nie wszystko. Nie mniej ważną częścią dokumentacji przetargowej są pytania i odpowiedzi do siwz. Odpowiedzi na pytania do siwz publikowane w toku postępowania przez zamawiającego niejednokrotnie modyfikują istotne warunki uczestnictwa w przetargu.
Jeżeli po dokładnej lekturze dokumentacji przetargowej wykonawca ma wątpliwości co do aspektów prawnych procedury przetargowej warto skorzystać z porady prawnika. Trzeba jednak pamiętać, że zamówienia publiczne są specjalistyczną dziedziną prawa. Nie każdy prawnik będzie w stanie udzielić rzetelnej porady. Najlepiej będzie zwrócić się do prawnika specjalizującego się w prawie zamówień publicznych. Obecnie porady prawne w tym zakresie są znacznie bardziej dostępne niż jeszcze 5, czy 10 lat temu.
Co jednak istotne z wyzwaniem, jakie stawia przed uczestnikami rynku zamówień publicznych ustawa prawo zamówień publicznych mierzą się nie tylko wykonawcy, ale także zamawiający. I oni również popełniają błędy.
Czynności zamawiającego podejmowane w toku postępowania u udzielenie zamówienia jeżeli są sprzeczne z ustawą prawo zamówień publicznych i naruszają interes wykonawcy podlegają zaskarżeniu do Krajowej Izby Odwoławczej.
W 2018 do Krajowej Izby Odwoławczej wniesiono 2668 odwołań (dane www.uzp.gov.pl) . KIO uwzględniła ok. 25 % z tych odwołań, w ok. 20 % przypadków zamawiający uznali w całości zarzuty podniesione w odwołaniu. Jak widać z powyższego, prawie połowa spraw wnoszonych do KIO kończy się pozytywny rozstrzygnięciem dla odwołującego się wykonawcy. Odwołanie do KIO może być więc skutecznym środkiem kwestionowania niekorzystnych czynności zamawiającego.
Tak jak wyżej wspomniano odwołać można się w zasadzie od każdej czynności zamawiającego podjętej w toku postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. Klasyczne przypadki, kiedy wykonawcy odwołują się do KIO dotyczą sytuacji, gdy:
– zamawiający odrzucił ofertę wykonawcy,
– zamawiający wykluczył wykonawcę z postępowania,
– zamawiający zamiast oferty wykonawcy (odwołującego) dokonał wyboru oferty konkurenta.
Należy także pamiętać, że zgodnie z ustawą prawo zamówień publicznych odwołanie powinno zostać wniesione zasadniczo w terminie 5 lub 10 dni (w zależności od wartości przetargu) od dnia zaskarżanej czynności. Terminy na wniesienie odwołania do KIO, inaczej niż terminy w klasycznym procesie cywilnym nie podlegają przywróceniu. Jeżeli termin minie, odwołanie nie może zostać skutecznie wniesione przez wykonawcę.
Odwołujący może występować przed KIO samodzielnie, może być również reprezentowany przez pełnomocnika. Pełnomocnikiem w postępowaniu przed Krajową Izbą Odwoławczą może być każda osoba fizyczna posiadającą pełną zdolność do czynności prawnych. Należy jednak pamiętać, że skuteczne występowanie przed KIO wymaga biegłej znajomości procedury oraz odpowiednich przepisów prawa. W praktyce przed KIO najlepiej radzą sobie odwołujący reprezentowani przez pełnomocników profesjonalnych – radców prawnych i adwokatów. Warto skorzystać więc z doradztwa kancelarii specjalizującej się w zamówieniach publicznych i powierzyć sprawę doświadczonemu prawnikowi.
Kancelaria zamówień publicznych w pierwszej kolejności dokonana analizy sprawy i oceni szanse na wygraną w KIO. Decyzja o wniesieniu odwołania należy jednak zawsze do klienta. Jeżeli wykonawca zdecyduje o wniesieniu odwołania kancelaria sporządzi odwołanie zawierające szczegółową argumentacje prawną. Prawnicy kancelarii będą reprezentowali wykonawcę w toku całego postępowania przed KIO.
